De Verlichting verlicht: Voltaire, de Rede en de Beledigingen (FetF, LeMondeBlog) [NL]

De discussie over immigratie zal niet snel wegebben. Veel West-Europese suprematisten, zoals in Nederland Geert Wilders, beroepen zich bij herhaling op de Verlichting. Een achttiende-eeuws tijdperk van intellectuele discussie, openheid en bevrijding. Maar ook: Hebamme van griezelige theorieën en -ismen. Kijken we eens nader naar de grootheden van de Verlichting. Voltaire.

Via mijn Franse blog Toto Le Psycho bij LeMonde.fr, volg ik al enige tijd de collega-blog Fugues et Fougues van Argoul.
Conservatief? Ja! Eerlijk en open? Ook ja!
Conservatieven, zoals ik ze graag per pond zou willen hebben. Als er tenminste een progressieve partner zou bestaan, een meervoudige partner, die op hetzelfde niveau antwoordt.
Das steht aber leider noch aus.

Deze keer kan ik het niet laten, om een post van argoul in zijn geheel (in vertaling) te citeren. Het gaat om een onderwerp dat ons hier in Holland en in Vlaanderen tegenwoordig na aan het hart ligt: De Verlichting.

Jean-Marie Arouet, de verlichte vlegel die net zo oud is geworden als ik hoop dat mij beschoren zal zijn, beheerste als "Voltaire" eigenlijk de hele Franse achttiende eeuw. Tot de Franse Revolutie andere prioriteiten stelde (1789).

Voltaire hield eigenlijk helemaal niet van Jean-Jacques Rousseau, de voorafschaduwing van ideologisch fanatisme, van de mist van de Romantiek en van ongebreideld narcisme. Voltaire was een realist. TE realistisch soms, naar mijn smaak. Hij ontzag zich niet om op zijn Zwitserse landgoed op te treden als pastor van zijn werknemers, hen dwingend zijn zondagse preken bij te wonen in de ondernemingskerk, dat alles onder het excuus van de ongelovige Voltaire, dat de mensen nu eenmaal daaraan behoefte hadden. De Amerikaanse Neoconservatieven, die gelovigen op dezelfde manier bespelen, hebben het van niemand vreemd...

Toch wist de intellectueel (in de moderne zin van het woord) Voltaire, de juiste koers te houden en misbruik door duisterlingen te schilderen voor wat het was. Voltaire's realisme en compromissen (zoals die tegenwoordig aan linkse intellectuelen worden verweten), hielden hem niet af van een aanklacht tegen de onderdrukking van de vrije meningsuiting. Ook al was het die van een tegenstander binnen de Verlichting.

Toen de heersende duisterlingen van het jezuïtisch katholicisme weigerden, om te reageren op Rousseau's "Contrat Social", diens uitgewerkte visie op de toekomstige relaties tussen vorst en burgers, tussen recht en uitvoerende macht, tussen staat en religie, kortom: de principes waarnaar alle democratische maatschappijen sindsdien zich hebben gericht, - toen, ja toen, nam de oude Voltaire zich de verdediging van Rousseau ter harte. Met woorden, die nu ook nog geldig zijn.
Hier volgt argoul:

Voltaire la raison et les injures

Voltaire, de Rede en de Beledigingen

Over het 'Contrat Social' van Rousseau schreef François-Marie Arouet, genaamd Voltaire, het volgende:

« Als dit boek gevaarlijk was, zou men het moeten weerleggen. Een redelijk boek verbranden, wil zeggen: 'We hebben het hart niet om erop te antwoorden". Beledigende boeken, dat zijn de geschriften waarvan je de schrijvers streng moet straffen, want een belediging is een misdaad. ([Voltaire] Idées républicaines, 1762)

Als je aan onze tijd denkt, wat zou er niet allemaal te zeggen zijn in het voetspoor van Voltaire!

« We hebben het hart niet om te antwoorden» is uiteraard van toepassing op de bedienaars van alle mogelijke religies en ideologieën. Maar toch wel in het bijzonder in Frankrijk [en de Lage Landen, HR] op de politici, op de aanstellers van de media en op de bloggers die alleen maar commentariëren om hun eigen reactie te laten zien.

[Ik spaar u de Franse illustraties niet. Argoul bedoelt:] Peillon, Frèche, Mélanchon, Aubry in de gemeenteraad van Rijsel.

[Frèche is de populistische burgemeester van Montpellier, uit de PS gezet, maar beheerst een hele zuid-franse regio; Mélanchon is een linkse opposant  die de PS verlaten heeft voor een links blok; en Martine Aubry is de voorzitster van de Socialistische Partij, oud-minister van Sociale Zaken, heeft de 35-urige werkweek ingevoerd.Is burgemeester van de noord-franse stad Rijsel en voorzitster van de 'communauté urbaine de Lille', de stedelijke regio daar, met 3 miljoen inwoners.]

Maar, gaat Fugues et Fougues verder, ook Bayrou, toen hij tegenover Cohn-Bendit stond, of Hortefeux tegenover de schurken -volgens Sarkozy- , dus het krapuul. Of nog Guillon met z'n gezichtsverlies tegenover Besson. En wie nog allemaal meer.

[Een voor mij acceptabele conservatief pakt ook zijn geloofsgenoten aan. Bayrou, de J-P Balkenende van Frankrijk, ging vreselijk af, toen hij groenen-leider Daniel Cohn-Bendit voor de televisie probeerde te demoniseren vanwege diens optreden als crèche-leider in Frankfort (D), begin zeventiger jaren. Brice Hortefeux is een naar rechts verdwaalde groene leider van weleer, die het groene gedachtegoed vooral ziet als een uitsluiting van niet traditioneel in Frankrijk gevestigde mensen.]

[Moet ik Nederlandse of Vlaamse tegenhangers noemen? De 'columnisten', die, na november 2004, zich haastten om alsjeblieft OOK een doelwit van "moslimextremisten" te worden? De tekenaars van 'cartoons', die echt even erg waren als de Deense voorbeelden? - Ze leven allemaal bij het korte licht van een tv-optreden. Maar de boodschap is rampzalig. Jan met de pet mag denken, dat z'n vooroordelen worden gedeeld door geleerde mensen. Ik noem het: intellectuele prostitutie.]

«Niet genoeg in je mars!», Stel je voor! Voltaire hield zich bezig met de rede, die een uitvloeisel van de intelligentie is, het zesde zintuig dat alle andere vijf (zien, horen, voelen, ruiken en proeven) doet verbleken.

• Voelen, aanraken en proeven zijn anarchistische zintuigen die we volgens de geleerden van de reptielen geërfd hebben. Het gaat om dierlijke capaciteiten, waarvan de mens alleen maar een soort overontwikkelde tak is.
• Zien en horen vereisen al een andere geestelijke gesteldheid. Deze zintuigen produceren een reconstructie in de hersenen waaruit een beeld voortvloeit dat herkenbaar-, plaatsbaar- en herinnerbaar is. Daaruit komen schema's voort, die helpen om beslissingen te nemen en herinneringen op te slaan.
• Alleen de "zinvolle" zin verheft zich boven deze primitieve waarnemingen. Het is de gave van het nadenken. (Dat wil zeggen: Een gedachte projecteren op de omringende werkelijkheid). Men kan daarmee nieuwe ideeën ontwikkelen, zich voorstellingen maken en nadenken over de effecten van wat men doet in de toekomst.

Het is niet moeilijk om in te zien dat deze denkwijze erg schaars is bij politici, media-figuren en bloggers in de commentaar-modus. Ze bestaat, die manier van denken, maar ze is werkelijk te schaars. 

Het gaat er immers om, spontaan en direct te zijn (gevolg van 68?), en niets onbeantwoord te laten...

• De politicus moet absoluut overal een mening over hebben en beloven meteen te doen wat men op dat moment vraagt: hij is dus zelfverzekerd, arrogant en zelfbewust. Nadenken? Wat bedoel je! "Ik Zelf", ik weet alles over alles, ik heb de beste opleiding gehad, ik ben de uitverkorene: van het systeem, van de maatschappij, van God zelf, waarom niet? (Niet waar, François of Ségolène?)

[François Fillon is de eerste minister van Sarkozy, die met meesterhand het woelige wereldje van Frans Rechts bestiert. Ségolène Royal is de zelfgekozen kandidate van de PS voor het Franse presidentschap, die bij gebrek aan nieuwe ideeën de strijd grandioos van Sarkozy verloor in 2007.]

• De clowns van de media (en met 'clowns' wil ik niet zeggen, dat ALLE media-mensen zo zijn) moeten zich vastbijten in hun programma, hun microfoon of hun kolom. Er is geen moment rust. De reclame eist, dat elke seconde gevuld wordt, anders is er wel een onder-50-jarige die naar een andere zender zapt! Nadenken? Waar heb je het over? "Ik Zelf", de gezelligerd, de aanmoediger, de programma-eigenaar, ik besta alleen maar omdat ik zonder ophouden klets, om vooral maar niets te zeggen. Stilte is de dood.
• De commentatoren hebben de neiging om dieper in te gaan op de dingen waarop ze commentaar leveren. Maar, als je blogger bent zie je het zelf: Meer dan drie-vierde van de zogenaamde commentaren zijn simpele reactie-kreten. In de meest reactionnaire zin: oprispingen, emoties en oppervlakkigheden.

« Als dit boek gevaarlijk was, zou men het moeten weerleggen. Een redelijk boek verbranden, wil zeggen: 'We hebben het hart niet om erop te antwoorden. Beledigende boeken, dat zijn de geschriften waarvan je de schrijvers streng moet straffen, want een belediging is een misdaad."

Het geeft te denken, dat in het land van Voltaire de meningen van Voltaire worden genegeerd. Dat de ideeën van Voltaire niet worden toegepast en dat de liberale inspiratie van Voltaire wordt verworpen door degenen die nu beweren dat ze de mensen willen "bevrijden".

Technorati Tags: Rousseau, Enlightenment, Populism, France, Netherlands, Voltaire, Reason,