NY400: Een spiegel van hoe EUROPEES de Nederlandse cultuur wel is 11/9 [NL]

Op 7 september verleende de minister van Europese Zaken, Frans Timmermans, een ridderorde aan Russell Shorto in New York. Shorto is de schrijver van The Island at the Center Of the World (2004), waarin de geschiedenis wordt verteld van de eerste kolonisatie van Manhattan en omgeving door Nederlandse immigranten in de eerste helft van de zeventiende eeuw.
Russell Shorto
 
Het boek is vrijwel onmiddellijk (mei 2004) in het Nederlands vertaald als: Nieuw Amsterdam - Eiland in het Hart van de Wereld.

(te bestellen bij BOL.COM - klik op boekomslag hierboven)

In 1609 zeilde Henry Hudson in opdracht van de Verenigde Oost-Indische Compagnie vanuit Amsterdam de Atlantische Oceaan over, op zoek naar een “Noord-West Passage” van Holland naar Oost-Azië. De brede delta van de rivier die later Hudson’s naam zou krijgen, bleek niet de verhoopte doorvaart te bieden. In de volgende jaren werd er op Manhattan een handelspost gevestigd en verrezen enkele landbouw-dorpen op de eilanden en rivieroevers in de buurt.
“Nieuw Amsterdam” was een erg gematigd economisch succes. Handel met Indianenstammen (huiden) leverde nu en dan wat op. De nederzetting trok ook niet bepaald de economische en culturele elite van de Lage Landen als migranten aan. Dronkenschap, hoererij en misdaad tierden er welig. Kortom, de Hollanders gedroegen zich jegens de oorspronkelijke bewoners heel wat minder beschaafd dan de Moslim-immigranten, die, volgens zeggen, tegenwoordig bezig zijn om Nederland “over te nemen”.
Een vroege versie van de “multiculti”-discussie
In dat verband is het interessant om te weten, dat Shorto’s boek voor een groot deel draait om het ideologisch conflict tussen de jonge rechtsgeleerde Verdonck en de autoritaire éénbenige gouverneur Peter Stuyvesant. De eerste wilde de moderne, democratische ideeën van Hugo De Groot invoeren en bepleitte respect voor de inheemse cultuur. De tweede wilde daar niets van weten. Omgezet naar de tegenwoordige tijd, zou je kunnen zeggen, dat de zeventiende-eeuwse Verdonck een naieve “goedmens” van de “grachtengordel” genoemd zou worden, terwijl Stuyvesant vergeleken zou kunnen worden met de twintigste-eeuwse Rita Verdonk. - What’s in a name?
Wat heeft Europa ermee te maken?
Terug naar Frans Timmermans. Waarom stuurt de Nederlandse regering een minister van Europese Zaken naar New York? Dat is minder gek dan het lijkt. Immers, na ruim veertig jaar werd de kolonie door de Engelsen veroverd en bij de vrede die op de zoveelste Engelse Oorlog volgde, voor Suriname ingeruild. Nieuw Amsterdam werd New York. De meeste Nederlandse settlers bleven. En in de eeuwen daarna, mengden ze zich met alle andere Europeanen (en later niet-Europeanen) die in golven op de kusten van Manhattan, Brooklyn en New Yersey aanspoelden. De Hollandse bijdrage is nog altijd zichtbaar. Maar is ondergeschikt aan het nieuwe elan, dat cultureel, staatkundig en sociaal-economisch door al die immigranten samen gestalte is gegeven in New York. En in de hele VS.
Op zoek naar Nederlandse waarden en cultuur - in New York!
Daarom is het zo goed, dat de minister (’staatssecretaris’ in Den haag en omgeving) van Europese Zaken erheen gegaan is. Want New York toont, waarin Nederlanders door hun cultuur van respect en communicatie zo sterk zijn: door handel, wetenschappelijke uitwisseling, interesse voor wat andere Europeanen beweegt, konden ze, met behoud van eigen waarden een belangrijke bijdrage leveren aan het Grote Avontuur dat New York heet. Dat is precies, wat nederlanders te weinig doen, nu Europa zelf een dergelijk proces doormaakt.
New York: ‘A distant mirror’ voor Nederland in Europa?
In plaats van krampachtig een historische “canon” van Nederlandsheid te zoeken bij types als Michiel De Ruyter, Jan Pietersz Coen en Peter Stuyvesant, van wie men denkt dat ze een puur-hollandse heldhaftigheid vertegenwoordigen die de ‘grachtengordel’ zo mist, zou men kunnen kijken naar de Verdoncks (met c), naar Grotius, naar de Patriotten die mede de Franse revolutie (die een Europese Revolutie was) gestalte gaven.

Want de Nederlandse geschiedenis is Europees en de Nederlandse cultuur is niet te verstaan zonder haar Europees kader. 400 jaar New York is ook een verre afspiegeling, ‘a distant mirror’ (Simon Schama), van wat Nederland in Europa zou KUNNEN zijn …

- Een eerste versie (in het Engels) van dit artikel verscheen 7 september in HUIBSLOG.

-The At Home in Europe version of this article was reprinted at Agoravox

Technorati Tags: New York City, Amsterdam, Russell Shorto, Cultural Diversity, Europe