De diskussie speelt zich vooral in Duitsland af. Maar ze is te belangwekkend voor Nederland en België, om er hier niet op in te gaan. Een goede aanleiding is het zondagmorgen-stuk van mijn bloggerviend Jochen Hoff uit Berlijn "Warum sich R.G. ruhig mal irren darf". Ik zal het verderop uitgebreid citeren (vertaald).
50 jaar lang een icoon van een ander Duitsland...
Giordano (Hamburg, 1923) heeft een Joodse moeder en een Siciliaanse vader. In 1940 werd hij vanwege de Neurenbergse rassenwetten uitgesloten van het gymnasium en in 1944/45 moest hij met zijn familie tot de komst van de geaillieerden onderduiken in een Hamburgse kelder. Na de oorlog sloot hij zich aan bij de communistische partij (KPD), was een groot vereerder van Stalin en trok na diens dood zelfs naar de DDR. In 1958 kwam de ontnuchtering, en keerde hij zich beslist tegen het Stalinisme ("Die Partei hat immer Recht", 1961). Tot 1988 was hij televisiemaker en werd een ikoon van het antinazisme en het antiracisme in Duitsland. (Alles over Ralph Giordano in Wikipedia - Duits)
Voor hele generaties was Giordano een strenge, maar rechtvaardige leermeester over omgang met collectieve schuldgevoelens en ethiek ten opzichte van Joden en van vreemdelingen in het algemeen. - Hoe moet je met (collectieve?, over de generaties heen reikende??) schuld omgaan? Een voortdurend actueel en pijnlijk onderwerp in Duitsland, waarbij de énen het op verdringing houden, de anderen tactisch of schaamtevol zwijgen en nog anderen wachten op iets wat op rechtvaardiging zou kunnen lijken van de misdaden der voorouders. Gelukkig zijn er in de tweede- en derde generatie na-oorlogse Duitsers steeds meer, die zich uit deze vicieuze cirkel bevrijd hebben. Maar lastig blijft het steeds nog. Bij voorbeeld:
Begin-negentiger jaren verklaarde Giordano, dat, -zelfs gerechtvaardigde-, kritiek op Israel in het algemeen niet van Duitsers aanvaard kon worden, omdat daarachter ook een "schuld-ontkenning" of een passieve zelf-rechtvaardiging schuilgaat. ("Zij zijn even erg als wij, zie je wel"). Maar hoe je solidaire kritiek van voorstanders en oprechte ondersteuners van de staat Israel zou moeten onderscheiden van "klammheimliche" antisemitiscme - rechtvaardiging, dat zei Giordano er niet bij. het was (toen al) iets van: "De goeden moeten maar met de kwaden lijden". Daar komen we straks nog op terug.
In die tijd voerde hij ook actie tegen de buitenlanders- en vluchtelingenhaat (vaak in de voormalige DDR-gebieden), die toen o.a. tot brandstichtingen in asylzoekerscentra geleid hadden (Hoyerswerda, o.a.). Dat was consequent, want ook bij die gebeurtenissen speelde "spijtwraak" een rol. Spijt over collaboratie met nazis en vervolgens met DDR-autoriteiten.
"Schuldverschuiving": Ook in Nederland
Daartegen heeft indertijd ook een handtekeningenactie in Nederland plaatsgevonden, van een onmiskenbaar anti-Duits- en "zie je wel, Duitsers zijn onverbeterlijk; geef m'n fiets terug" - karakter. Die had een
vals kantje, want het was inderdaad in hoge mate een uiting van verdringing en zelfrechtvaardiging jegens de Duitsers, vergetend, dat de Nederlanders in hoge mate en lange tijd zelf ook hebben meegedaan aan (het mogelijk maken van) de Shoah.
De "zie-je-wel" briefkaarten-aktie van 1993 onlangs weer ter discussie gesteld door tegenstanders van het "Terpstra-Initiatief", omdat ze een gelijkenis zien tussen die twee. (Ephimenco, zie voorgaand artikel, hier). Het Terpstra-manifest klaagt echter niet een bevolkingsgroep of een land aan, maar mensen zoals Ephimenco, Wilders, Verdonk, Filip de Winter en consorten, die trachten mee te surfen op Islamophobie en vitale angsten. Het doet niet aan "schuld-verschuiving", maar bemoedigt (met succes, zoals ik heb gezien: meer dan 1000 spontane voorstellen op de website), positieve initiatieven voor integratie en tegen simplistische xenophobie. En ja, het zijn inderdaad ongeveer dezelfde "goedmensen" (in Duitsland spreken de anti-moslim-blogs over antiracisten als "Gutmenschen", iets wat in de Fortuyn-blog ijverig wordt nagevolgd), goedmensen dus, die in 1993 en in 2008 het voortouw namen. Maar zeht dat iets tegen het Terpstra-initiatief? "Goedmensen" kunnen "betermensen" worden, zoals blijkt, terwijl haatzaaiers het alleen maar tot geweldzaaiers kunnen schoppen.
De "goedmensen" verweesd en in verwarring
De voorgaande excursie naar Nederland illustreert maar weer eens, dat het nuttig kan zijn, om over de grens te kijken. Want ook in Nederland en België gebeurt, weliswaar op polderschaal, wat zich in 2007 in Duitsland als een gewetensdrama voltrok. Sinds begin-2007 past Giordano namelijk zijn idee van collectieve schuld en daaruit voortvloeiende beperkingen van het burgerschap (vrijheid van spreken, vrijheid van godsdienst) ook, en heftig, toe op de immigranten met Islamitische wortels. Alle rechtsextremistische dooddoeners: Ze willen de Sharia invoeren, grote moskeeën zijn "een verkeerd signaal", ze kunnen niet als volwaardige staatsburgers worden beschouwd, enz.
In Duitsland zijn het dus niet een beperkt aantal Antwerpse Joden, die het Vlaams Belang gaan aanhangen, of opportunistische broodschrijvers à la Fortuyn, Ephimenco en Leon de Winter of een Boer Koekoek als Wilders, die plotseling hun antiracistische jas lijken te hebben gekeerd, maar is het een door "goedmensen" van links tot ver in fatsoenlijk rechts een halve eeuw lang aanbeden ethische wegwijzer, die op 84-jarige leeftijd zijn zegen lijkt te geven aan aggressieve vormen van racisme en vreemdelingenhaat.
De schok rommelt op dit moment nog na in de Duitse en Oostenrijkse publieke opinies en niet het minst bij degenen die al schrijvend en bloggend, tegen de heersende stroom in, en met risiko voor hun baan, hun geld en hun persoon, hoog houden, wat ik zie als de eer van de Duitsers. Ze voelen zich door opa in de steek gelaten. En dat komt hard aan.
Een waardig antwoord op een pijnigend dilemma
Blogger Jochen Hoff is één van degenen, die in zijn bestaan wordt bedreigd door de tegen alle Moslims hetzende Akte Islam van Udo Ulfkotte, waaraan ook Giordano is begonnen mee te werken (Wikipedia: Giordano). Ulfkotte eist enorm hoge schadevergoedingen, vanwege het feit dat hij in Jochen's blog "racist" is genoemd. Misbruik makend van de terecht zeer strenge Duitse wetgeving in zaken van aantasting van eer en goede naam, heeft Ulfkotte twee jaar geleden al eens een naïeve, maar goudeerlijke Islamwetenschapper uit Giessen op een dergelijke manier 5000 euros afhandig gemaakt, plus onbekende gerechtskosten. (Zie Inkassodienst Pax-Europa & Ulfkotte).
Dat maakt de onderstaande citaten uit Hoff's artikel van 13 januari in Duckhome des te navranter.
[..] Ik ben het zeker ook niet altijd eens met Giordano. Laatstelijk eigenlijk helemaal niet meer. Ik ban van het jaar 57 en hij is van 23. Hij werd door de Nazis vervolgd, ik heb me altijd ingezet voor het vervolgen van Nazis. We komen uit heel verschillende achtergronden. Natuurlijk komen we elkaar hier en daar tegen. Streden soms samen voor dezelfde zaak, maar dat maakt ons niet gelijk.Jochen Hoff kan soms keihard tekeergaan. Echos van de Bertold Brecht van voor 1933. Maar als het erop aan komt, analyseert hij moedig en subtiel een dilemma dat we allen kennen, die met Israel begaan zijn.
[..] Giordano heeft zijn leven lang gestreden tegen een bedreiging van het Joodse leven. Preciezer gezegd, tegen de bedreiging van het Joodse leven door Duitsers en door Nazis. Aan deze latente hoofdvijanden werd, opgrond van ervaringen in Israël, toegevoegd: de, echte of veronderstelde, Islamitische bedreiging. Die bedreiging schijnt in Israel immers ook reël te zijn. Er vallen raketten in nederzettingen en er exploderen plegers van zelfmoordaanslagen in cafés en in supermarkten.
[Ouderdom maakt, dat je weinig tijd meer hebt en dus een keuze moet maken uit wat je belangrijk vindt en wat je weglaat, HR] Ik kan natuurlijk me in mijn wijsheid terugtrekken en zeggen dat ze allemaal ongelijk hebben. Daarmee zou ik misschien nog wel gelijk hebben ook, maar daarmee breng ik de oplossing van de problemen [in het Midden-Oosten] geen stap verder. In elk geval kan Giordano onmogelijk een dergelijk standpunt innemen. Vast en zeker vaak met pijn in het hart. Hij heeft als Duitse Jood een standpunt ingenomen in het belang van zijn geloofsgenoten. Wat zou hij anders hebben kunnen doen? Hoe vaak heb ik zelf niet getracht om Israelische aanvallen te verdedigen, die eigenlijk onverdedigbaar zijn. Dat kan ik Giordano dus niet verwijten.
Ik begrijp ook niet, waarom Giordano met alle geweld het conflict met de Islam naar Europa en naar Duitsland wilde overplanten. Hij zou toch moeten weten, dat onze rechtse vrienden hem met genoegen als rechtvaardiging voor de vernietiging van Moslims zullen aanroepen, om zich vervolgens genoegelijk op de Joden te richten. [Zie ook mijn Ulfkotte and the Jews: Casher meat allowed until they become (again) too numerous, HR]. Ik herhaal het: Er bestaat slechts één enkel recht. Als ik racisme toelaat jegens de éne gemeenschap, dan zal dat racisme ook de andere gemeenschappen vroeg of laat treffen. Racisme en fascisme kunnen alleen maar in stand blijven door het scheppen van vijanden in eigen huis, waardoor ze kunnen doen vergeten, dat ze eigenlijk niets positiefs doen.
[..] Heden ten dage al, worden door de betreffende websites dezelfde argumenten tegen de Islam aangewend, die vroeger opgeld deden tegen de Joden. Het is dezelfde "Ungeist". Deze Ungeist had Giordano moeten onderkennen. [..]
[Giordano] zou zo graag nog eenmaal de piketpaaltjes willen uitzetten en bescherming bieden aan de Joden van de hele wereld, tenminste de Duitse. Ik ben het met hem eens dat dat moet. Maar het is helemaal niet de Islam, die de echte vijand van de Joden is. Antisemitisme is een vorm van racisme. Joden en Moslims hebben een gemeenschappelijke vijand. De racisten.
Als Ralph Giordano zich vandaag niet meer onderscheidt van de gekruide verkiezingsretoriek van [CDU president van Hessen] Koch en de valse berichten van de Bildzeitung en de hele Springer-pers, dan is dat geen teken van seniliteit. Hij heeft gewoon de verkeerde dingen als onbelangrijk verklaard. Daardoor heeft hij bestrijding van de echte Jodenvijanden ingeruild voor een tegen hete lucht. Maar dat is eigenlijk gewoon menselijk.
We behoren zijn levenswerk te respecteren. Hem nu nog aanvallen, heeft geen zin. Giordano is voor niemand meer een tegenstander, laat staan een vijand. Hij verdient onze achting, die we het best zo kunnen uitdrukken, dat we datgene wat we ervaren als een ontsporing, zelfs niet meer van commentaar voorzien.
Powered by ScribeFire.
Technorati Tags: Germany, Islam, Netherlands, Belgium, Ulfkotte, Giordano, Blogging, Freedom of Speech